Hệ thống tiền đình chịu trách nhiệm cung cấp cho não bộ tín hiệu về những chuyển động, vị trí của đầu và sự định hướng không gian. Hệ thống này còn liên quan đến các hệ thống khác như thị giác, vận động, cho phép chúng ta giữ thăng bằng, duy trì tư thế, ổn định đầu và cơ thể trong quá trình chuyển động. Do đó, đây là bộ phận rất quan trọng trong hoạt động và giữ thăng bằng thường ngày.
Hệ thống tiền đình được chia thành 2 phần chính gồm hệ thống ngoại biên ở mỗi tai và hệ thống trung ương ở não.
Hệ thống tiền đình ngoại biên
Bao gồm:
• 3 ống bán khuyên chứa đầy dịch ở mỗi bên tai và các tế bào lông cảm giác phát hiện chuyển động xoay của đầu.
• 2 cơ quan soan nang, cầu nang chứa những tinh thể gọi là sỏi tai. Cấu trúc này phản ứng với sự thay đổi vị trí của đầu liên quan đến trọng lực.
Các cấu trúc ngoại biên này được xem là các cảm biến chuyển động, thông báo cho não về các chuyển động của đầu. Thông tin này được gửi đến não qua dây thần kinh tiền đình.
Hệ thống tiền đình trung ương
Hệ thống tiền đình trung ương, các nhân tiền đình sẽ nhận tín hiệu từ hệ thống tiền đình ngoại biên và sau đó gửi tín hiệu đến các thành phần khác nhau của não bộ, từ đó giúp não bộ xử lý để đưa cơ thể của chúng ta ở vị trí cân bằng, thăng bằng trong không gian ba chiều.
Vậy thì bất kể một bất thường nào ở hệ thống tiền đình trung ương hay ngoại biên đều gây nên triệu chứng chóng mặt.
***Bài viết liên quan: Đặc điểm của rối loạn tiền đình ngoại biên và trung ương
Rối loạn tiền đình ngoại biên
- Giảm chức năng hoặc mất chức năng tiền đình
Giảm chức năng tiền đình xảy ra khi có giảm hoặc sai lệch thông tin từ hệ thống tiền đình ở tai trong đến não. Khi điều này xảy ra ở một bên, người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, chóng mặt và mất thăng bằng do thông tin không đồng nhất được truyền đến não.
Nguyên nhân có thể gây ra giảm chức năng bao gồm tuổi tác, nhiễm virus hoặc phẫu thuật dây thần kinh tiền đình. - Vấn đề cơ học
Các vấn đề cơ học xảy ra khi các tinh thể sỏi tai bị rơi vào ống bán khuyên và gây rối loạn dòng chảy của nội dịch trong ống. Điều này dẫn đến việc sai thông tin về chuyển động của đầu gửi đến não, gây ra chóng mặt. Tình trạng này được gọi là Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV) và là một nguyên nhân phổ biến gây chóng mặt.
Rối loạn tiền đình trung ương
Rối loạn tiền đình trung ương chủ yếu liên quan đến phức hợp nhân tiền đình và tiểu não, thân não hoặc các trung tâm cao hơn của chức năng vỏ não. Bệnh lý của các cấu trúc tiền đình trung ương ảnh hưởng đến việc tích hợp và xử lý thông tin cảm giác từ các hệ thống tiền đình, thị giác và cảm giác cơ thể. Những rối loạn tiền đình trung ương phổ biến nhất bao gồm đột quỵ thân não, chấn thương đầu, rối loạn tiền đình liên quan đến chứng đau nửa đầu, đa xơ cứng và suy thoái tiểu não.
Triệu chứng của rối loạn tiền đình ngoại biên là cơn chóng mặt sẽ rầm rộ, sợ hãi hơn, tuy nhiên là lành tính, còn triệu chứng rối loạn tiền đình trung ương có thể dai dẳng, ít được để tâm nhưng những nguyên nhân này có thể là triệu chứng của các bệnh lý nguy hiểm hơn, như đột quỵ não. Để phân biệt rối loạn tiền đình ngoại biên hoặc trung ương thường không dễ dàng, nên khi có các triệu chứng chóng mặt, người bệnh nên cần đến các cơ sở y tế có đầy đủ trang thiết bị để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả.
Các chuyên khoa sau đây có thể chẩn đoán và điều trị các vấn đề về tiền đình:
- Chuyên khoa Tai Mũi Họng.
- Chuyên khoa Thần Kinh.
Hiện nay, ở Trung tâm Tai Mũi Họng bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh và Khoa Nội Thần Kinh bệnh viện Quân Y 175 đã có các thiết bị tiên tiến nhất trong việc chẩn đoán và điều trị rối loạn tiền đình gồm:
– Thiết bị Ảnh động nhãn đồ (VNG)
– Kính EyeseecamVHIT
– Ghế chẩn đoán và điều trị rối loạn tiền đình (TRV)
– Điện thế kích gợi cơ tiền đình (VEMP)
Các thiết bị trên nhằm giúp bác sĩ có thể chẩn đoán nhanh chóng và chính xác các vấn đề về rối loạn tiền đình thông qua hình ảnh chuyển động của mắt được ghi nhận qua camera tốc độ cao cùng với các chỉ số được ghi nhận trên phần mềm đo, từ đó giúp các bác sĩ đưa ra được giải pháp điều trị hiệu quả cho mỗi người bệnh.
